E Walonreye, on mete cube d’ aiwe ki vos alez poujhî al cråne do robinet vos costêye a pô près 5 uros. Kimint carculnut i ç’ pris la ? On l’ pout dispårti e sacwants tchitchons ki dji m’ vis va dire totasteure. Po comincî, gn a l’ vraiye costindje di l’ abuzlaedje, li vraiye costindje do rapuraedje, li fond sociå d’ l’ aiwe, et l’ TVR (Taeye sol Valixhance Radjoutêye). Cwè est ç’, tot çoula ? Li vraiye costindje di l’ abuzlaedje, c’ est sorlon kî k’ c’ est k’ evoye l’ aiwe påzès buzes : li CILE, li SWDE, l’ IECBW,… Gn end a bråmint. Gn a minme sacwants comenes k’ el volnut fé zeles-minmes. C’ est les diferinces di facturaedje des abuzleus ki fwait k’ i gn a d’ l’ adire etur les pris triviè del Walonreye.
Li vraiye costindje di l’ ahaitixhaedje vént d’ deus droetlenes uropeyinnes : li droetlene di 1991 so les yôrdeyès aiwes di veye, et li droetlene di 2000 po mete di scwere l’ aiwe.
Li prumire dimande…
Walon d’ Nameur èt avaur la Saquants djoûs d’vant l’ Noyé li Djauque a r’moussî è s’ maujone avou…
Societé / Istwere. Glots efants : elzî fåreut i ene boune guere ?
Mi ptit-fi, k’ est portant bin binamé, n’ a k’ on defot ; c’ est on foû målåjhey po magnî. I n’ est seur nén tot seu, m’ diroz vs... * C’ est l’ vraiy ki dvins l’ vijhnaedje, dj’ ô foirt sovint les parints et les vîs-parints di tos ces djonneas la s’ plinde di çou k’ on lome ene plåye ou bén d’ trop di gåtreyes. C’ est l’ vraiy, ca tchaeke feye ki l’ grand vént magnî el måjhone, mi cpagneye si grete li copete di s’ tiesse po lyi trover ene sacwè a s’ gosse. Les tins ont bén candji Dji m’ sovén d’ ene swerêye walone, do tins d’ guere, al måjhone do peupe di Tîleu. So vosse biyet, i n aveut on limero ki dnéve droet al tombola k’ on saetchive a l’ antrake. Li prumî pris, c’ esteut on blanc pan et l’ deujhinme, ene botaye di vén. Mi viye-mame, ki m’ aclevéve et ki m’ saetchive totavå a s’ cou, dijheut todi : « Dji n’ a nole tchance, dji n’ wangnrè måy. ». Portant, on semdi, c’ est bén s’ limero k’ on breya l’ prumî. Tote tronnante, ele mi djha : « alez î, m’ fi ! Vs avoz des meyeusès djambes ki mi. ». Dji m’ voe co griper so li scanfår po rçûre li pan ki sinteut si bon, et ridschinde come si ns avîz wangnî l’ miyon. Nos n’ avans nin loukî l’ deujhinme pårteye do spectåke po rintrer pus rade el coulêye. Firs, ki ns esténs, do poleur rapoirter a m’ mame et a m’ popa li pan ki nos dveut apoirter on moumint d’ bouneur. Ene sacwè d' råle divins ces tins si deurs po les ptitès djins. Dji veu co m’ mame côper l’ pan. Ele fijheut des trintches ossu fenes k’ ene foye di gazete, avou do saeyén al copete. Mum ! Ké magnijhon, mes djins ! On s’ raletchive les doets. Li pan vica troes djoûs. Mins çou ki fwait fruzi, co po l’ djoû d’ ouy, c’ est ki m’ pôve popa s’ continta do rashonner di s’ maigue mwin les mietes a tchaeke feye k’ on côpéve ene trintche. C’ est tot çou k’ il ava do pan. Portant, troes samwinnes pus tård Florant Vannitsen, li martchand d’ crompîres, l’ emoennéve so s’ camion a Sinte-Rôzaliye wice k’ on lyi dveut côper djus on boket di stoumak. Onze djoûs pus tård, i rprindeut l’ ovraedje a Chimeuse, ployî e deus come on tot vî ome. C’ est po çoula, mågré les côps d’ ouy di rprotches di m’ feme, cwand l’ grand rouspete so l’ amagnî, dji n’ mi pou espaitchî do dire tot hôt : « I vs fåreut ene boune guere, mi fi ! » A tchaeke feye, li grand rleve si tiesse tot m’ dijhant : « ça va, grand-pere, dji m’ va fé ene foice. » Et s’ viye-mame di lyi dîre ossu vite : « Ni vs rindoz nén malåde, mi fi ». Portant, çoula n’ si passéve nén insi, di ç’ tins la ! © Richard…